Bij het elfde lustrum van Soefi-Contact en de 25e sterfdag van Gawery Voûte

Door Kadir Troelstra

In 1923 bezocht de toen 22-jarige Gawery Voûte* op aanraden van haar vriendin Sakina Furnée** een lezing van Hazrat Inayat Khan in Amsterdam. Bijna 70 jaar later zei Gawery daarover: “Wanneer ik aan dit ogenblik in het verre verleden terugdenk toen Murshid Inayat Khan de zaal binnenkwam, lijkt het wel alsof het gisteren gebeurde, zo diep en voor altijd was deze eerste indruk. Zijn manier van lopen was even natuurlijk als majestueus en toonde een volmaakt evenwicht, zoals ik nooit tevoren had gezien. […] Inayat Khan begon met het eenvoudige woord ‘stilte’. Dit was zo ongebruikelijk aan het begin van een toespraak tot het publiek dat ik mij erover verwonderde. Toen richtte hij zich tot ons, zeggende: ‘Geliefden van God’, want gedurende de stilte had hij ons allen verenigd in de liefde van de Schepper.” De indruk was zo diep dat het haar leven veranderde. Gawery stelde haar leven in het teken van de boodschap van het soefisme, waarbij ze zich afstemde op Hazrat Inayat Khan, haar Moershid. Zij raakte al snel bij het soefiwerk betrokken. Eerst door Salima van Braam (de toenmalige centrumleidster van Amsterdam) te ondersteunen, zoals Moershid haar – gelet op haar jonge leeftijd had aangeraden. Al snel ging Gawery het door Moershid opgerichte centrum in Haarlem te leiden. In de loop van de jaren heeft ze velen geïnspireerd en begeleid op het soefipad (waaronder de schrijver van dit artikel).

Het soefiwerk goed gestalte geven was (en is) soms een worsteling. Dat was al zo in de tijd dat Hazrat Inayat Khan nog leefde. Na zijn heengaan staken kwesties omtrent opvolging en leiderschap regelmatig de kop op. Zo kwam het dat een groep van moerieds in de jaren ‘60 ‘dakloos’ was geworden en niet meer bij een soefi-organisatie hoorde. Dat gold ook voor Gawery Voûte en haar zuster Manohary, die als moerieds van Hazrat Inayat Khan na een proces van jaren ‘de vrijheid voelden’ een eigen weg in te slaan. Die keuze namen ze niet lichtvaardig. Want kon dat wel, zelf iets beginnen, los van de bestaande organisatie? Een verlangen terug te keren naar de oorspronkelijke inspiratie van hun Moershid (‘de sfeer van de zomerscholen in Suresnes’) en samen te komen in een vrij en niet hiërarchisch verband bracht Gawery ertoe in 1969 een ‘reünie’ op de Hoorneboeg bij Hilversum te organiseren. Het was een vreugdevol en inspirerend samenzijn en zou niet zonder gevolgen blijven. Dit is nu 55 jaar geleden – Soefi-Contact viert dus het elfde lustrum. Gawery startte dat jaar ook een nieuwsbrief onder de naam Soefi-Contact (veel later ging deze op in  Soefigedachtes). Ze koos voor deze naam naar aanleiding van een inspiratie die ze in de Dolomieten had, een gebied waar ze graag en veel kwam.

Over de naam Soefi-Contact schreef ze later (1982): “Taalkundig bestaat het woord contact uit twee delen: ‘con’ en ‘tact’. ‘Con’ is ontleend aan het Latijnse ‘cum’ = met, en ‘tact’ aan het Latijnse werkwoord ‘tanger’ = raken. In algemene zin wil contact dus zeggen ‘in aanraking met’. Het duidt dus op een houding die aanraking zoekt, en wel in alle levensrichtingen: omhoog, omlaag, naar rechts, naar links, naar voren en naar achteren. Bovenal betekent het: in aanraking wensen te komen met de Ene, de Volmaakte in Liefde en Harmonie en Schoonheid, daar het gekoppeld is aan het woord Soefi. Het duidt dus op een naar alle zijden verbonden houding. Maar het heeft niet de pretentie hieraan in alle omstandigheden te voldoen. Integendeel, deze Soefi-Contact gerichtheid wordt maar heel langzaamaan verkregen, namelijk door met tact (ook afkomstig van ‘tangere’) aftasten waartoe het in bepaalde toestanden in staat is.”

Vanuit het initiatief in 1969 ontwikkelde zich begin jaren ‘70 de vereniging. Het centrum Haarlem werd een afdeling van de vereniging. De verenigingsvorm was een bewuste keuze, omdat het wettelijk gezien een democratische organisatievorm is, met een door de leden gekozen bestuur. Het was een poging te leren van de geschiedenis in ‘soefi-land’ en weerspiegelde ook de tijdgeest. Het moest een organisatie worden die minder ‘knellend’ was en en meer vrijheid bood. Alleen Hazrat Inayat Khan werd als geestelijk leider erkend en de titels en graden van de Innerlijke School werden niet meer gebruikt. Deze vertroebelde naar hun idee het werk. De Innerlijke School bleef in stand, maar slechts met één wijding: die tot moeried. Gawery sprak in dit verband over een democratische broederschap (de democratische vereniging) met een meritocratische Innerlijke School. Met het laatste bedoelde ze dat mensen in de Innerlijke School verantwoordelijkheid dragen naar de mate waarin zij zich ontwikkelen en ook door anderen op natuurlijke wijze in een verantwoordelijke rol worden gezien en erkend.

Gawery wist niet of haar initiatief zou slagen en wat het zou brengen. Maar het bleek een betekenisvolle stap. Het liet zien dat het ook anders kon. Gawery wilde vanuit deze houding langzaam maar gestaag werken, waarbij ze eens verwees naar het boek van E.F. Schumacher ‘Small is beautiful’. Gawery bleef zich, net als vóór de oprichting van de vereniging, nog vele jaren voor het soefisme inzetten. Op 23 mei 1999, eerste pinksterdag, overleed zij. Dat is alweer 25 jaar geleden. Maar ze is nog niet vergeten en haar inspiratie van 55 jaar geleden blijft zich ontwikkelen.

Over de jaren is er veel gebeurd. De vereniging is van karakter veranderd net als de maatschappij. Democratie wordt tegenwoordig anders gewaardeerd en beleefd, evenals het lidmaatschap van een organisatie. Ook de beleving van het soefisme van Hazrat Inayat Khan verandert. De vereniging is inmiddels klein geworden en zoekt nieuwe wegen voor de toekomst, waarbij wordt samengewerkt met mensen uit andere soefi-organisaties. Maar nog steeds gelden binnen Soefi-Contact dezelfde uitgangspunten. Ook de reünie, die later voorjaarsconferentie ging heten, vindt nog elk jaar plaats, tegenwoordig in de tempel in Katwijk. Ieder jaar staat een door de leden gekozen thema centraal. Zo verdiepten we ons dit jaar in ‘het doel van het leven’, naar aanleiding van het boekje van Inayat Khan hierover.

Over de betekenis van Hazrat Inayat Khan zei Gawery ooit, verwijzend naar de laatste zomerscholen van Inayat Khan in Suresnes die zij en haar zuster meemaakte: “De vibratie van het zijn daar was te vergelijken met een getransponeerd muziekstuk op een veel hogere noot, waarvan de grondtoon door Murshid werd aangegeven. Iedereen werd er voortdurend door aangeraakt op alle niveaus van zijn wezen, zodat men opgeheven werd tot de grens van zijn kunnen maar ook geconfronteerd werd met eigen tekortkomingen. Daarbij waren wij ons ervan bewust, dat Murshid ons diepste verlangen maar ook ons menselijk falen beter peilde dan wijzelf. Als hij zijn mureeds toesprak bespeelde hij het gamma van hun verborgen mogelijkheden en gebrekkigheden, en altijd gericht blijvend op de goddelijke oertoon waarmee hij ons, zoals hij eens zei, met één hand boven onze situatie lichtte. Een zeldzaam voorrecht ervoeren wij als ons een persoonlijk interview met Murshid werd toegestaan. Als het ons dan gegeven was in die korte spanne tijds liefst woordeloos ‘darshan’ te ervaren, werden wij wel zeer gezegend. In die stilte liet hij het goddelijk leven, in kiem in ons aanwezig, zo binnenstromen dat het ons tot onze laatste ademtocht ingebed zou houden in de heilige stroom. Daarom is één ogenblik in de aanwezigheid van de Meester meer dan jaren van studie, zelfs dan meditatie. Toch beval Murshid studie van zijn leringen en meditatie zeer aan, vooral als de mureed in staat is hen te verrichten als een darshan, dat wil zeggen in communie met de Meester. Dan verrijkt zich de darshan door die bewustzijnsverdieping die door het ware kennen en zuiverheid van realisatie teweeg wordt gebracht. Dit proces van geestelijke ontwikkeling bracht Murshid op gang bij hen die als mureeds om hem heen stonden, maar ook voor komende tijden, waarin de vibratie van de Soefi-Boodschap de mogelijkheden tot darshan met hem blijft doorgeven aan degenen die er zich voor openstellen.”

Dat is wat Gawery deed – niet vanuit de gedachte dat je niet je eigen gedachten over het (geestelijk) leven kan hebben of dat je Moershids ideeën moet onderschrijven, maar als een manier om je als moeried op de Moershid af te stemmen en zijn visie te ervaren.

Kadir Troelstra is voorzitter van de vereniging Soefi-Contact.

* Gawery (spreek uit: Gauri) is de soefinaam die Clara Cornelia (Cor) Voûte (3 augustus 1901 – 23 mei 1999) van Inayat Khan kreeg.

** Sakina Furnée was een van de secretaressen van Inayat Khan die in Suresnes woonde. Ze richtte op verzoek van Inayat Khan het Biographical Department op en bewaarde o.m. documenten en stenogrammen betreffende lezingen van Inayat Khan. Later veranderde haar soefinaam in Nekbakht en richtte ze de Nekbakht Stichting op om de nalatenschap van Inayat Khan te beheren en uit te werken.

Gawery Voûte